„Viața mă uită încet/ moartea încet mă învață”
Era să fim prieteni, era să ne întâlnim la Atena, cu acest poet extraordinar. Îl cunoșteam din scrieri, îmi plăceau și, prin corespondență, mi-a dat dreptul de a-l traduce. Dar n-a fost scris să ne cunoaștem în această viață. De fapt, el să mă cunoască pe mine, pentru că eu îi cunoșteam și îi cunosc poezia valoroasă.
Fac acum ceea ce fac de obicei: trec pestre tristețea acestei pierderi nedrepte, traducând „poezia lui frumoasă, pătrunzătoare, care trece dincolo de spațiu-timp”. Încerc astfel să îl păstrez, măcar în parte, printre noi.
Mulțumesc, Peter Sragher, că mi l-ai prezentat, că te dovedești un adevărat prieten al poeților adevărați.
Ήταν να γινόμαστε φίλοι, ήταν να βρεθούμε στην Αθήνα μ’ αυτόν τον εξαίσιο ποιητή. Τον ήξερα από τα γραπτά του, μου άρεσαν και, με αλληλογραφία, μου είχε δώσει την άδεια να τον μεταφράσω. Όμως δεν ήταν γραπτό να γνωριστούμε σε αυτή τη ζωή. Στην πραγματικότητα, εκείνος να γνωρίσει εμένα, γιατί εγώ γνώριζα και γνωρίζω την πολύτιμη ποίησή του.
Τώρα κάνω αυτό που συνήθως κάνω: προσπερνώ την θλίψη αυτής της άδικης απώλειας μεταφράζοντας «την όμορφη, διεισδυτική ποίησή του που ξεπερνά το χώρο και το χρόνο». Προσπαθώ λοιπόν να τον κρατήσω, τουλάχιστον εν μέρει, ανάμεσα μας.
Σας ευχαριστώ, Peter Sragher γιατί μου τον γνωρίζατε, γιατί αποδεικνύετε ότι είστε ένας αληθινός φίλος των αληθινών και μεγάλων ποιητών.
Un vagant optimist și tragic, un poet înzestrat cu sensibilitate romantică, delicat și muzical, dar și neguros, bântuit de drame existențiale, ale cărui poezii au fost traduse și cuprinse în antologii de limbă engleză, franceză, sârbă, maghiară ș.a., Rodian Drăgoi este un poet complex, dincolo de orice mode și de curente efemere. După cum singur spunea, lucra la o Catedrală de cuvinte (știind că, de fapt, nu va reuși să o termine), căreia, din când în când, îi mai adăuga câte un turn-carte.
Metaforele lui sunt expresive, memorabile, purtând semnele unui temperament poetic balcanic, plin de culoare și de har. „Structural – afirmă criticul Alexandru Condeescu –, Rodian Drăgoi aparține expresionismului nostru țărănesc.” Parcimonios cu propriile cuvinte, Rodian Drăgoi este o provocare pentru orice traducător, pentru că este el însuși un gen de traducător, oscilând între frumosul idealului propriu (care n-a prins încă formă) și neant. Și, dacă acceptăm că prin orice traducere se pierde întotdeauna câte ceva, traducerea de poezie (o traducere secundară, după cum am văzut mai sus) pierde cu atât mai mult. În traducerea în greacă, am încercat ca pierderea să fie cât mai mică. Am căutat să-l scot la iveală pe poetul ascuns din traducător. Este meritul lui Rodian Drăgoi.
| Scrisoare către Dimitrie Stelaru | Επιστολή προς τον Dimitrie Stelaru |
| De mii de ani nu ți-am mai scris Dumitre cenușa dintre noi a dat în floare îți scriu acum și știu c-o să mă ierți sunt străbătut de-o rană călătoare de când te-ai dus m-am înnoptat și-aud cum te caută planetele pe care ai trăit acum e primăvară vin mugurii pe jos spre satele pe care le-ai iubit sălbatec ninge-n casa în care te aștept s-a-ntunecat și vinul strigându-te duios mi-e-așa de frig de parcă tot aș sta lângă un foc cu flăcările-n jos și umbra mea e leoarcă de sudoare spre palida ta casă alerg pe-un drum beteag aș vrea să deschid ușa dar nu mai pot să intru o namilă de greier s-a așezat în prag | Dumitre, έχω να σου γράψω εδώ και χιλιάδες χρόνια οι στάχτες μας άνθισαν σου γράφω τώρα και ξέρω ότι θα με συγχωρήσεις με διασχίζει μια μετακινούμενη πληγή από τότε που έφυγες, σγούραινα και ακούω πώς οι πλανήτες που έζησες σε ψάχνουν τώρα είναι άνοιξη πορεύουν τα μπουμπούκια προς στα χωριά που αγάπησες άγριο χιόνι μες στο σπίτι όπου σε περιμένω σκοτείνιαζε και το κρασί σε φωνάζει απαλά κάνει τόσο κρύο σαν να μένω ακόμα δίπλα σε μια φωτιά με φλόγες προς τα κάτω και η σκιά μου είναι ιδρωμένη προς το ωχρό σπίτι σου τρέχω σε ένα μάταιο δρόμο θα ήθελα να ανοίξω την πόρτα, αλλά δεν μπορώ να μπω άλλο ένας τεράστιος τζίτζικάς κάθισε στο κατώφλι |
| Tata își duce oasele la moară | Ο μπαμπάς πηγαίνει τα οστά του στο μύλο |
| Tata își duce oasele la moară apoi își bate sângele în grindă vântul doboară iar o întrebare ninge tăcut și alb dintr-o oglindă o nuntă fără miri se-ntâmplă în pământ prin lacrima mea trece o pădure mă bea cu sete cel care nu sunt cuvintele vin noaptea să mă fure | Ο μπαμπάς πηγαίνει τα οστά του στο μύλο και ύστερα καρφώνει το αίμα του στο δάκο ο άνεμος φυσάει ξανά μια ερώτηση σιωπηλά και λευκά χιονίζει απ’ έναν καθρέφτη ένας γάμος χωρίς γαμπροί συμβαίνει στη γη ένα δάσος περνά μέσα από το δάκρυ μου διψασμένος με πίνει εκείνος που δεν είμαι οι λέξεις έρχονται τη νύχτα για να με κλέψουν |
| Dragoste | Έρως |
| Un copil speriat și flămând își tăia o felie din lună o fată cu adolescența în plete a căzut visătoare în barca dragostei lui cineva încrusta cuvinte urâte în gardurile ude de întuneric copilul a trebuit să-și pună pelerina pentru a se apăra de mușcăturile cuvintelor după un timp a încercat barca dragostei spre ziuă | Ένα φοβισμένο και πεινασμένο παιδί έκοβε μια φεγγαροφέτα ένα κορίτσι με την εφηβεία μες στις πλεξίδες της, ονειροπόλα έπεσε στην βάρκα του έρωτα του κάποιος σκάλιζε άσχημα λόγια στους υγρούς φράχτες του σκότους το παιδί χρειάστηκε να βάλει τον μανδύα του για να προστατευτεί από τα δαγκώματα των λέξεων μετά από λίγο δοκίμασε τη βάρκα του έρωτα στη αυγή |
| Poveste | Παραμύθι |
| Secerându-mi lanul de somn crescut peste cântecul verde al ierbii o femeie își caută umbra ascunsă în memoria cerului dar ochii ei se fac pești și înoată prin apele dorului până la copilul care visează zâna închisă în povestea de aur | Θερίζοντας τον κάμπο του ύπνου μου μεγαλωμένο πάνω στο πράσινο τραγούδι του γρασιδιού, μια γυναίκα ψάχνει την σκιά της κρυμμένη στη μνήμη του ουρανού αλλά τα μάτια της γίνονται ψάρια που κολυμπούν στα νερά της λαχτάρας μέχρι το παιδί που ονειρεύεται τη νεράιδα κλεισμένη στο χρυσό παραμύθι |
| Trezire în iarnă | Ξύπνημα μέσα στο χειμώνα |
| Când m-am trezit din ceasul acela de somn am găsit sticla ferestrei îndoită de vânt peste câmpia cu arbori ruginiți de toamnă și ape colorate de cântec căzuse zăpadă prietenii mei jucau a bucurie cu tâmplele încrustate de ger eu cu pereții încărcați de glasul mamei am alergat lângă jocul lor | Όταν ξύπνησα από εκείνη την ώρα ύπνου, βρήκα λυγισμένο από τον άνεμο το γυαλί του παραθύρου πάνω από την πεδιάδα με χρώμα σκουριάς δένδρα και με νερά χρωματισμένα από τραγούδι το χιόνι είχε πέσει οι φίλοι μου χόρευαν από χαρά με διακοσμημένους κροτάφους απ’ την παγωνιά εγώ, με τους φωτισμένους τοίχους με τη φωνή της μητέρας μου, έτρεξα κοντά στο χορό τους |
| Călătorul | Ο ταξιδιώτης |
| Luna luneca printre brațele arborilor un om intra în sat aducând cu el pădurea pașii lui măcinau tăcerea împrăștiind pe spinarea drumului stele și viori înainte de a intra în casă o amintire ciudată i-a sfâșiat tâmpla și a plecat mai departe ducând cu el pădurea presărând în urmă stele și viori | Το φεγγάρι γλιστρούσε ανάμεσα στα μπράτσα/κλαδιά των δέντρων ένας άνδρας έμπαινε στο χωριό φέρνοντας μαζί του το δάσος τα βήματα του άλεθαν την σιωπή σκορπώντας στη ράχη του δρόμου αστέρια και βιολιά πριν να μπει στο σπίτι μια περίεργη ανάμνηση έσκισε τον κρόταφο του και συνέχισε να απομακρυνθεί παίρνοντας μαζί του το δάσος πασπαλίζοντας πίσω του αστέρια και βιολιά |
| Prea târziu | Πολύ αργά |
| Deodată hainele au început să-mi fugă din cuier purtate de strigăte după ce mi-am încălțat ghetele sparte de primul cântat al cocoșului am alunecat pe coaja ultimului strigăt până la tine luna te sfârtecase cu coarnele ei îndurerat te-am cules dintre pietre te-am înfășurat în dragoste după care te-am îngropat sub lespedea sărutului meu | Ξαφνικά τα ρούχα άρχισαν να μου κατεβάσουν από την κρεμάστρα φορεμένα από φωνές αφού έβαλα τις μπότες μου σπασμένες από το πρώτο τραγούδι του αλέκτωρα γλίστρησα πάνω σε φλούδα της τελευταίας κραυγής μέχρι εσένα το φεγγάρι σε είχε σπαράξει με τα κέρατά της θλιμμένος σε μάζεψα από τις πέτρες σε τύλιξα στην αγάπη και ύστερα σε έθαψα κάτω από την πλάκα του φιλί μου |
